Advanced organizer: inzicht in lesdoelen over een langere termijn
“Op dit moment experimenteren we met ‘advance organizing’. Een advanced organizer geeft over een langere termijn de lesdoelen weer. Leerlingen krijgen daarmee inzicht in het proces wat ze moeten doorlopen, zodat ze zelf kunnen aangeven waar ze momenteel ‘staan’ en waar het (nog) naartoe moet”, vertelt Mirjam Westerhoff, teamleider havo bij het Erasmus in Almelo. “We zijn hier enthousiast over, omdat het een mooie manier is om te differentiëren. Het geeft de leerlingen de mogelijkheid eigen keuzes te maken in hun leerproces. Leerlingen kunnen daarbij kiezen uit verschillende handreikingen. Daarmee vergroten we bij leerlingen het leerproces en komen ze in een meer actieve stand.
Overigens klinkt dit wel wat mooier dan de werkelijkheid is hoor. We merken dat leerlingen dit nog niet zo makkelijk vinden, want dat zijn ze niet gewend! Ze hebben de neiging achterover te leunen, zo van ‘vertel jij ons maar wat we moeten doen’. Ook merken we dat veel leerlingen zichzelf overschatten, of juist onderschatten. De vraag is dan; in hoeverre kunnen leerling dit dan wel of niet? En hebben ze hier hulp bij nodig, en zo ja: welke hulp dan? Hier hebben we nog wel wat te doen.”
Stap voor stap onderwijs ontwikkelen
“Het eerste jaar is het leerteam vooral bezig geweest te onderzoeken waarin we ons willen ontwikkelen, waar we ons op willen focussen, en hoe we dat in willen zetten in de lessen. Een van de dingen die ze toen hebben gedaan, is een groep oud-leerlingen bevragen. Een van de uitkomsten was de behoefte om meer geschoold te worden in hbo-vaardigheden, omdat het in het hbo echt heel anders is dan op de havo.
De leergroep heeft de keuze gemaakt om vanuit concept-/ contextbenadering te werken met advanced organizers, om met behulp hiervan (hbo-)vaardigheden aan te leren. Een advanced organizer geeft over een langere termijn de lesdoelen weer. Leerlingen krijgen daarmee inzicht in het proces wat ze moeten doorlopen, zodat ze zelf kunnen aangeven waar ze momenteel ‘staan’ en waar het (nog) naartoe moet. Dit jaar zijn de collega’s uit het leerteam hiermee aan het oefenen. Hoe doe je dat differentiëren nu echt; hoe komt het over op leerlingen; wat werkt wel en wat werkt niet, etc. Hele interessante en leerzame fase! De wens voor volgend schooljaar is dat het ook een merkbare verandering is voor de leerlingen.”
Hobbels
De weg hier naartoe had wel wat hobbels. “Vanaf 2019 zijn we aangesloten bij Havo van de Toekomst. In het eerste jaar hadden we nog geen leerteam. Er was op dat moment een wisseling van het bestuur en er is toen gekozen om niet heel actief deel te nemen aan dit programma. Wel was ik erbij betrokken, onder andere door deel te nemen aan de eerste bijeenkomsten. Om te onderzoeken of het voldoende past bij onze school en om meer inzicht te krijgen in waar we ‘ja’ tegen zouden zeggen als we echt zouden meedoen.
Al snel werd helder dat het goed aansluit bij onze school en manier van werken. Ook is het een mooie plek voor uitwisseling met andere scholen, en is het herkenbaar voor ‘de buitenwereld’. Daarom zijn we in 2020/2021 ook begonnen met een leerteam. Dat eerste jaar verliep niet zo voorspoedig als we hadden gehoopt. De impact van corona was groot, bijvoorbeeld het schakelen naar online onderwijs. Ook functioneerde de nieuwe directeur niet voldoende én daarnaast viel een van de drie teamleiders langdurig uit. In die periode waren we vooral gericht op onderwijs geven, zorgen dat het allemaal zoveel mogelijk door kon gaan.
Ondertussen zijn we in wat rustiger vaarwater gekomen en is het leerteam echt lekker aan de gang. Het is een hele enthousiaste groep: heel betrokken en actief. Dat is best knap, want door een fout in de roostering hebben ze geen vast moment in de week om samen te werken. Ze hebben dat goed opgelost met een eigen Teams-omgeving, een appgroep en door elkaar zelf op te zoeken. En natuurlijk roosteren we het hele team af en toe uit, als er belangrijke thema’s zijn.”
Als ze trots en blij zijn dat ze hier naar school mogen cq. lesgeven, én dat het ook nog eens leidt tot goede resultaten!
De kracht van buddy’s
Het verder de organisatie in brengen is ook een belangrijk onderdeel van dit programma. “Toen we besloten hadden mee te doen aan Havo van de Toekomst, hebben we een presentatie gedaan voor het hele team en hen uitgenodigd om mee te doen. Sommige collega’s waren direct enthousiast. Op basis daarvan is het leerteam geformeerd.
Daarnaast is het natuurlijk mooi als collega’s datgene dat ze geleerd en ervaren hebben, delen met collega’s en zo de beweging vergroten. De collega’s uit het leerteam vertellen er daarom regelmatig over in hun onderwijsteam. Ook zijn we dit voorjaar begonnen met buddy’s. Elke collega uit het leerteam heeft een collega uit zijn/haar onderwijsteam als buddy gekozen. De buddy’s haken af en toe aan bij leerteam. Zo krijgen ze meer beeld bij hoe dat gaat, wat er speelt, wat wordt besproken. Ook kijken ze bij elkaar in de les en proberen ze elementen in hun eigen les toe te passen. Zo vergroten we stap voor stap de beweging in de school!”
Het belang van een heldere identiteit
“Voordat we ons aansloten bij Havo van de Toekomst, waren we al bezig met het vernieuwen van ons havo-onderwijs. Zo is een aantal collega’s betrokken bij het leernetwerk HavoP, een initiatief van het Havoplatform. Het is gebaseerd op competenties die relevant zijn voor een vervolgstudie in het hbo, heeft een duidelijke LOB-component en scholen kunnen zelf inhoudelijke invulling aan het vak geven. Verschillende havo-opleidingen bieden inmiddels al een praktijkgericht havo-vak aan en hebben hiermee goede ervaringen. Het daagt leerlingen uit en stimuleert hen om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Het zorgt er ook voor dat leerlingen beter voorbereid zijn op het kiezen van een vervolgopleiding in het hbo.
Voor de corona-periode is de leergroep tijdens de lessen aan de slag gegaan. Dat was erg succesvol, ook de leerlingen waren enthousiast! Dat zijn leerlingen ook na de maatschappelijke stages die ze in havo 4 doen; het geeft zoveel perspectief. Het is onze intentie om HavoP en Havo van de Toekomst te combineren; dan staat er volgens mij een hele heldere havo-identiteit. Dat is echt belangrijk, want in onderwijsland lijkt het alsof de havo een mavo+ of vwo-light is. Daar willen we echt vanaf, want de havo is zoveel meer. En dat geldt ook voor de leerlingen: die kunnen vaak veel meer dan ze zelf denken.”
Wanneer is het echt gelukt?
Hier hoeft ook Mirjam niet lang over na te denken. “Als leerlingen echt voor de havo van Erasmus kiezen. Dat onze identiteit helder is en aantrekkelijk is voor leerlingen, omdat ze zich erin herkennen en het aansluit bij hun behoeften. En voor ons als school dat die havo past bij onze school, dat leerlingen én docenten enthousiast en gemotiveerd zijn. Dat ze trots en blij zijn dat ze hier naar school mogen cq. lesgeven, én dat het ook nog eens leidt tot goede resultaten!”
Meer weten?
Heb je vragen, wil je meer weten over de aanpak van het Erasmus of over Havo van de Toekomst?
Gerelateerde artikelen
Meer weten?
Heb je vragen, wil je meer weten over de aanpak van het Erasmus of over Havo van de Toekomst?