Samen bouwen aan duurzame verandering

Tijdens deze workshop nam Maria Hendriks (academic director Master Leren & Innoveren bij Saxion en directeur van TechYourFuture, Centre of Expertise voor béta en technologie) ons mee op een inspirerende reis door de wereld van innovatie als een voortdurende beweging. Hieronder delen we de inzichten, tips en tools die je kunt toepassen in jouw eigen veranderpraktijk.

Duurzame onderwijsverandering

Maria benadrukte het belang van duurzaam veranderen, waarbij verandering niet slechts wordt geïmplementeerd, maar diep wordt ingebed in de gehele schoolorganisatie. Het gaat niet alleen om een duurzame verandering, maar om het proces van duurzaam veranderen zelf.

Aan de slag: factoren voor verandering
Identificeer de relevante factoren voor verandering in jouw team of school en reflecteer op wat er speelt en welke aspecten van verandering van invloed zijn.

Teams en netwerken

Maria verkende de complexiteit van teamleren en belichtte verschillende dimensies van dit proces:

Teamflexibiliteit – gedeelde visie:
Het team heeft een gezamenlijke visie op zowel de taak als het team zelf. Dit zorgt voor een gedeeld begrip van de doelen en eenheid in het nastreven ervan.

Teamactiviteit – praten en doen: 
Het team communiceert actief en experimenteert bewust tijdens het werk. Dit kan zowel bewuste als onbewuste handelingen omvatten, waarbij reflectie en communicatie essentieel zijn.

Grensoverschrijdende communicatie – leren van buiten het team: 
Teams groeien door lessen te trekken uit externe gebeurtenissen. Het vermogen om te leren van wat er buiten het team gebeurt, is cruciaal voor continue ontwikkeling.

Belangrijke voorwaarden voor effectief teamleren:

• Gedeelde visie: een gezamenlijke visie binnen het team op zowel taken als teamdoelen.
• Psychologische veiligheid: een omgeving waarin teamleden zich vrij voelen om ideeën te delen en risico’s te nemen zonder angst voor negatieve gevolgen.
• Geloof in team: vertrouwen in de capaciteiten en bijdragen van teamleden.
• Positieve interdependentie: het besef dat het team als geheel sterker is dan de som van individuele bijdragen.
• Teamleiderschap: leiderschapskwaliteiten binnen het team om richting te geven en te ondersteunen.
• Ontwikkelruimte: ruimte voor groei en verbetering op individueel en teamniveau.
• Inzichten in Goed teamwerk:

Ze gaf ons inzicht in goed teamwerk, o.a. op basis van het boek Goed teamwerk van Karin Derksen. Hieronder een aantal elementen:

Basis voor goed teamwerk:

• Noodzaak voor teamwerk: een duidelijk begrip van waarom teamwerk essentieel is voor het behalen van doelen.
• Teamomvang: een evenwichtige teamgrootte die effectieve samenwerking bevordert.
• Gedeelde opgave: een collectieve verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij de gestelde doelen.
• Onderlinge afhankelijkheid van teamleden: het besef dat het succes van het team afhangt van de bijdragen van elk individu.

Samenwerken voor goed teamwerk:

• Veiligheid creëren: een omgeving waarin open communicatie en het delen van ideeën worden aangemoedigd.
• Diversiteit benutten: het volledige potentieel van verschillende perspectieven en vaardigheden binnen het team benutten.
• Teamsontwikkelruimte creëren: mogelijkheden voor leren en groei binnen het team stimuleren.

Teamproces verbeteren ofwel Teamleren: 

• Actieve betrokkenheid bij het evalueren en verbeteren van de teamprocessen.
• Leiderschap voor goed teamwerk:

Leiderschap in teams: 

• Effectief leiderschap dat de teamontwikkeling bevordert.
• Zelfsturing, zelforganisatie, samen sturen: het vermogen van het team om autonoom te opereren, zelf organiserend te zijn en samen te sturen.

Deze inzichten vormen de bouwstenen voor effectief teamwerk en bieden waardevolle richtlijnen om deze principes toe te passen in je eigen onderwijspraktijk.

Aan de slag: jouw innovatienetwerk

Visualiseer jouw innovatienetwerk en onderzoek de relaties tussen de belangrijkste mensen die betrokken zijn bij veranderingen in jouw context. Creëer een overzicht van de spelers en hoe ze met elkaar verbonden zijn.

Bouwen aan een beweging

Maria deelde drie belangrijke principes die bijdragen aan het bouwen van een beweging, met behulp van inspirerende kaarten bij de publicatie ‘Van kleine doorbraak naar grootschalige vernieuwing’ en praktische voorbeelden bij die principes:

Verbreden:

• Verhalen en successen delen
• Ambitie delen door verbinding te maken met persoonlijke vragen
• Mensen persoonlijk uitnodigen
• Inspelen op mensen die uit zichzelf contact leggen
• Nieuwe partners zoeken en leerzame samenwerking vormgeven
• Ambassadeurs herkennen die de beweging voorleven / erover vertellen
• Marketing toepassen en media-aandacht generen
• Organiseren ‘instapbijeenkomst’. Bij ontmoetingen niet overdragen, uitleggen, overtuigen, maar ervaren, onderzoeken en zelf betekenis geven
  

• Ontmoetingen organiseren als leerervaringen
• Mensen met bepaalde kennis erbij halen
• Reflecteren op eigen handelen
• Structuur en ritme aanbrengen
• Op een andere manier kijken en betekenis geven
• Verankering van wat je wilt in de ‘systeemwereld’
• Kijkje in andere keuken nemen
  

• Leef het voor; wees de beweging! 
• Stel je open voor het onverwachte
• Bouw vitaal netwerk
  

Aan de slag: jouw beweging bouwen

Onderzoek hoe je de principes van verbreden, verdiepen en regie nemen kunt toepassen in jouw school en welke concrete stappen je kunt nemen om jouw eigen beweging te creëren.

Tot slot: jouw rol als innovator is van cruciaal belang. Neem kleine stappen, creëer veiligheid en benut diversiteit. En wees de beweging die je wilt zien, want die begint bij jou!